Rastenje i polno sazrevanje devojčica

Rastenje i polno sazrevanje devojčica

Pubertet je period rasta i razvoja u toku koga ljudska jedinka završava proces polnog sazrevanja i stiče telesnu sposobnost za reprodukciju. Adolescencija ili mladost, označava period ukupnog telesnog, psihološkog i emocionalnog odrastanja koje se proteže od kraja detinjstva do odraslog doba. (1,2,3) Normalno se pubertet javlja između 9. i 14. godine kod devojčica i 9. i 15. kod dečaka. (4)Kod devojaka koje ranije sazrevaju puberet traje do 12-13. godine, dok devojke kod kojih kasnije nastupi, pubertet traje do17-18 godine života. (5,6)

Kliničke manifestacije. Morfološke i fiziološke promene, koje nastaju pod uticajem gonadnih horomona u pubertetu, zahvataju skoro sve delove dečjeg organizma. Vreme javljanja i brzina ispoljavanja tih promena u pojedinih dečaka i devojčica veoma su različiti. (7,8,9)

Glavne kliničke manifestacije puberteta (Tabela 1): (10)

Pubertetsko ubrzanje rastenja. To ubrzanje koje sledi nakon relativno konstantnog rasta u prepubertetskom periodu dovodi do somatskog rasta i promena u veličini pojedinih unutrašnjih organa.

Razvoj gonada.

Razvoj sekundarnih reproduktivnih organa i sekundarnih polnih odlika.

Promene u telesnom sastavu i proporcijama koje su uzrokovane promenama u količini i rasporedu masnog tkiva, rastenjem dugih kostiju i razvojem mišića.

Razvoj kardiovaskularnog i respiratornog sistema što naročito kod dečaka dovodi do porasta snage i izdržljivosti.

Pubertetsko ubrzanje rastenja: Pubertet je jedino doba života nakon rađanja u kome normalno dolazi do povećanja brzine rastenja. (10) Do ovog perioda prosečne devojčice su nešto niže od prosečnih dečaka, da bi u periodu od 10. do 15. godine devojčice bile više zbog ranijeg (u proseku dve godine) početka pubertetskog ubrzanog rastenja u odnosu na dečake. Novije studije prikazuju da do pubertetskog ubrzanja rastenja dolazi u ranijem uzrastu. (8,11,12)

Tabela 1 Stadijumi pubertetskog razvoja kod devojčica (Tanner)(1,8)

Stadijum	Dojke	Pubična kosmatost	Udružene pojave
1.	Prepubertetska uzdignuta papila	Nema pigmentovanih dlaka	Ø
2.	Pupljenje: porast areole, lako uzdizanje bradavice i dojke	Pigmentovane dlake, uglavnom na velikim usnama	Ubrzano rastenje
3.	Dalje uzdizanje i zaobljavanje areole i dojke	Grublje, pigmentovane dlake koje se šire na mons pubisa	Najveća brzina rastenja, aksilarna dlakavost
4.	Bradavica i areola stvaraju brežuljak iznad tela dojke	Adultnog tipa, ali manje površine	Menarha (stadijum 3 ili 4)
5.	Adultni oblik bez žleba između areole i tela dojke	Adultni raspored i razvijenost	Usporavanje rasta

Povećana brzina rastenja i nagli porast u telesnoj visini registruje se kod devojčica oko 11. godine (u rasponu 9,5-14,5 god.), sa najvećim porastom od 9 cm/god. i ona nastupa relativno rano u odnosu na druge znake puberteta.(10)(10), a u dečaka, oko 13. godine. Kod dečaka maksimalna brzina rastenja se viđa u proseku dve godine kasnije tj. oko 13. godine (u rasponu 10,5-16 god.), sa najvećim porastom od 10 cm/god.(8,13,14) Dečaci za vreme pubertetskog ubrzanja rastenja u proseku porastu 30-31 cm, a devojčice 27,5-29 cm, što čini 17-18% od konačne visine.

Literatura:

1. Morales AJ, Holden JP, Murphy AA. Pediatric and adolescent gynecologic endocrinology. Curr Opin Obstet Gynecol 1992;4(6):860-6.

2. Zdravković D. Pubertet i poremećaji polnog sazrevanja. U: Klinička pedijatrijska endokrinologija. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2001.s. 131-158.

3. Traggiai C, Stanhope R. Disorders of pubertal development. Best Pract Res Clin Obstet Gyneacol 2003;17(1):41-56.

4. Blondell RD, Foster MB, Dave KC. Disorders of puberty. Am Fam Physician 1999;60(1):209-18, 223-4.

5. Largo RH, Prader A. Pubertal development in Swiss girls. Helv Paediatr Acta 1983;38(3):229-43.

6. Lee PA. Normal ages of pubertal events among American males and females. J Adolesc Health Care 1980;1(1):26-9.

7. Banićević M, Zdravković D. Pubertet. U: Pedijatrija-udžbenik za studente medicine. Stepanović i grupa autora. Beograd: Savremena administracija, 1996. s-27-30.

8. Winter JSD. Prepubertal and Pubertal Endocrinology. In: Fralkner F, Tanner JM (Ed). Human Growth (vol 2-Postnatal Growth). London: Bailliere Tindall, 1978.p 183-213.

9. Rose SR, Municchi G, Barnes KM, Kamp GA, Uriarte MM, Ross JL et al. Spontaneous growth hormone secretion increases during puberty in normal girls and boys. J Clin Endocrinol Metab 1991;73(2):428-35.

10. Reindollar RH and Lalwani S.I. ABNORMALITIES OF FEMALE PUBERTAL DEVELOPMENT. Chapter 2 - November 21, 2002. Available to:http;//www.endotext.org/female/female2/femaleframe2.htm.

11. Nielsen CT, Skakkebaek NE, Richardson DW, Darling JA, Hunter WM, Jorgensen M et al. Onset of the release of spermatozoa (spermarche) in boys in relation to age, testicular growth, pubic hair, and height. J Clin Endocrinol Metab 1986;62(3):532-5.

12. Liu YX, Wikland KA, Karlberg J. New reference for the age at childhood onset of growth and secular trend in the timing of puberty in Swedish. Acta Paediatr 2000;89(6):637-43.

13. Tanaka T, Suwa S, Yokoya S, Hibi I. Analysis of linear growth during puberty. Acta Paediatr Scand Suppl 1988;347:25-9.

14. Rogol AD. Growth, body composition and hormonal axes in children and adolescents. J Endocrinol Invest 2003;26(9):855-60.