Sekularni trend u TV, TT i razvoju dece i mladih

Sekularni trend u telesnoj visini, telesnoj težini i razvoju dece i mladih

UVOD: Najpouzdaniji pokazatelj stanja zdravlja deteta, od rođenja do sticanja polne zrelosti je rastenje. Poslednjih 30 godina osim sekularnog trenda ranijeg polnog sazrevanja zapaža se i trend porasta u telesnoj visini što se odražava na veću visinu u odrasloj dobi. Freedman SD i saradnici istraživali su trend sekualrnog porasta u telesnoj visini 24 070 dece i mladih uzrasta od 7. do 17. godina u periodu između 1973. godine i 1992.godine. Tokom perioda praćenja prosečna telsna visina kod školske dece povećala se za 0,70 cm za deceniju, nezavisno od rase, pola i uzrasta. Trend je naročito registrovan kod preadolesecntnih dečaka u uzrastu od 9. do 12. godina, nezavisno od rasne pripadnosti i iznosio je 1,8 cm za deceniju. praćenja. U tom periodu smanjen je broj dece relativno nižeg rasta (TV manja od 10. percentila telesne visine za uzrast i pol) i povećan je broj visoke dece (TV veća od 90. percentila za uzrast i pol). Sekularni trend porasta u telesnoj visini nije registrovan kod mladih uzrasta između 15. i 17. godine.

Trend ubrzanja rastenja zapažen je kod školske dece srednjih devdesetih godina prošlog veka, što se može protumačiti uticajem činilaca iz spoljne sredine.(1) Između 1800. godine i 1950. godine zapaža se povećanje u telesnoj visini (TV) odraslih osoba u zemljama evrope na severu za više od 10 cm.(2,3,4,5,6,7) Generalno posmatrano povećanje u TV (za više od 2,5 cm po deceniji) registrovano je kod mladih uzrasta od 10.-14. godina.(3,5,7) odražavajući trend ranijeg sazrevanja. Smatra se da poboljšanje ishrane i zdravstvene zaštite imaju uticaja na ovaj fenomen. Povećanje u prosečnoj TV u Americi kod školske dec registrovano je u srednjim pedesetim prošlog veka (8) Trend povećanja TV registrovan je i u Belgiji(1960-1980),(9) Australiji (1970-1983), (10) Holandiji (1980-1989), (11) i Engleskoj (1972-1990).(12) U posmatranom periodu je došlo i do povećanja u telesnoj težini za oko 4 kg za decniju. Prosečno povećanje u TV kod devojčica je registrovano u uzrastu od 10.-12. godine, dok kod dečaka nešto kasnije tj. u uzrastu od 13. godina. Do sekualrnog porasta u TV nije došlo kod adolescenata ( u uzrastu od 17. godina), što ukazuje da je povećanje tempa brzine rastenja (i stepena sazrevanja) veće nego povećanje u krajnjoj visini.(6)

Literatura:

1.Freedman SD, Khan LK, Serdula MK, Srinivasan SR, Berenson GS. Secular Trends in Height Among Children During 2 Decades. The Bogalusa Heart Study. Arch Pediatr Adolesc Med 2000;154:155-161
2.Lindgren G. Changing human growth patterns. In: Ulijaszek SJ, Johnston FE, Preece MA, eds. The Cambridge Encyclopedia of Human Growth and Development. Cambridge, England: Cambridge University Press; 1998:380-411.
3.Malina RM. Research on secular trends in axiology. Anthropol Anz. 1990;48:209-227
4.Floud R, Wachter K, Gregory A. Height, Health and History: Nutritional Status in the United Kingdom, 1750-1980. Cambridge, England: Cambridge University Press; 1990.
5.Meredith HV. Findings from Asia, Australia, Europe, and North America on secular change in mean height of children, youths, and young adults. Am J Phys Anthropol. 1976;44:315-326
6.Roche AF. Secular trends in stature, weight, and maturation. Monogr Soc Res Child Develop. 1979;44:3-27 .

7.Falkner F, ed, Tanner JM, ed. Human Growth: A Comprehensive Treatise. 2nd ed. New York, NY: Plenum Press; 1986.
8.Hamill PVV, Drizd TA, Johnson CL, Reed RB, Roche AF. NCHS Growth Curves for Children Birth-18 Years, United States. Hyattsville, Md: National Center for Health Statistics; 1977. Data From Vital and Health Statistics, No. 165. DHEW publication PHS 78-1650.
9.Vercauteren M, Susanne C. The secular trend of height and menarche in Belgium: are there any signs of a future stop? Eur J Pediatr. 1985;144:306-309.
10.Hitchcock NE, Gracey M, Maller RA, Wearne KL. The Busselton Children's Survey, 1983: body size from five to 16 years of age. Med J Aust. 1986;145:373-376.
11.Gerver WJ, De Bruin R, Drayer NM. A persisting secular trend for body measurements in Dutch children: the Oosterwolde II study. Acta Paediatr. 1994;83:812-814.
12.Chinn S, Rona RJ. Secular trends in weight, weight-for-height and triceps skinfold thickness in primary schoolchildren in England and Scotland from 1972 to 1980. Ann Hum Biol. 1987;14:311-319.

Priredila: Bratimirka Jelenković. Zdravstveni centar Zaječar